พระบรมราชานุสาวรีย์สามกษัตริย์ หรือที่มักเรียกกันว่า อนุสาวรีย์สามกษัตริย์ เป็นพระบรมราชานุสาวรีย์ของพระมหากษัตริย์ไทยล้านนา 3 พระองค์ สร้างขึ้นเพื่อระลึกถึงการสร้างเมืองนพบุรีศรีนครพิงค์เชียงใหม่ของ พญามังราย (ประทับกลาง เป็นประธาน) พร้อมกับพระสหายทั้งสอง คือ พญางำเมือง เจ้าเมืองพะเยา (ประทับเบื้องขวา) และ พญาร่วงหรือพ่อขุนรามคำแหง เจ้าเมืองสุโขทัย (ประทับเบื้องซ้าย) เมื่อครั้งพระองค์ทรงย้ายเมืองจากเวียงกุมกาม มาสร้างเมืองเชียงใหม่ขึ้นอันเป็นชัยภูมิที่ดีกว่า
อนุสาวรีย์สามกษัตริย์ จังหวัดเชียงใหม่
พระบรมราชานุสาวรีย์สามกษัตริย์ ตั้งอยู่กลางเวียงเชียงใหม่ที่ ถ.พระปกเกล้า ต.ศรีภูมิ อ.เมืองเชียงใหม่ จ.เชียงใหม่ บริเวณหน้าหอศิลปวัฒนธรรมเมืองเชียงใหม่จังหวัดเชียงใหม่ (ศาลากลางเก่าจังหวัดเชียงใหม่) ในเขตตัวเมืองเชียงใหม่ ด้านหน้าติดกับถนนพระปกเกล้า ซึ่งบริเวณนี้ ถือเป็นศูนย์กลางของตัวเมืองเชียงใหม่ หน้าอนุสาวรีย์มีลานกว้างขนาดใหญ่ เรียกว่า “ข่วงสามกษัตริย์” หรือ “ข่วงอนุสาวรีย์สามกษัตริย์” ด้านตรงข้ามของอนุสาวรีย์ ยังเป็นที่ตั้งของอาคารศาลแขวงเชียงใหม่เดิม ซึ่งมีสถาปัตยกรรมตะวันตกที่งดงาม
พระบรมราชานุสาวรีย์สามกษัตริย์ หล่อด้วยทองเหลืองและทองแดงรมดำ มีขนาดเท่าครึ่ง โดยมีความสูง 2.70 เมตร ใช้เวลา 10 เดือนในการออกแบบและทำการปั้นหล่อโดยอาจารย์ ไข่มุกด์ ชูโต โดยได้ประกอบพิธีอัญเชิญพระบรมราชานุสาวรีย์สามกษัตริย์ จากกรุงเทพมหานครขึ้นประดิษฐานบนแท่นพระบรมราชานุสาวรีย์ ในวันที่ 23 กันยายน พ.ศ. 2526 เวลา 11.49 น. โดยพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ เสด็จพระราชดำเนินมาประกอบพิธีเปิดเมื่อวันที่ 30 มกราคม พ.ศ. 2527
