การลอกปอ เป็นขั้นตอนที่จะแยกส่วนของเส้นใยออกจากส่วนของลำต้นและเปลือกจากต้นปอแก้วหรือปอกระเจา สามารถทำได้หลายวิธีขึ้นอยู่กับประโยชน์ที่จะใช้จากเชือกป่านเส้นใยปอ แต่วิธีที่เกษตรกรนิยมทำ คือ การแช่ฟอกต้นปอด้วยน้ำ ทำให้ได้เส้นใยปอฟอก ซึ่งเป็นที่ต้องการในอุตสาหกรรมทอกระสอบป่าน หรือเส้นเชือก
การแช่ฟอกต้นปอ (ชมคลิปด้านล่างประกอบ) เป็นวิธีการผลิตเส้นใยปอฟอกของเกษตรกรที่ปลูกปอแก้ว หรือปอกระเจา ในปัจจุบัน โดยหลังจากตัดต้นปอที่ได้ขนาด แล้วจะทิ้งไว้ 3-4 วันให้ใบปอร่วงเพื่อบำรุงดินในไร่ปอและลดน้ำหนักในการขนส่ง จากนั้นมัดต้นปอหลายต้นเข้าด้วยกัน ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 1 คืบ หรือ 20-25 เซนติเมตร มัดเป็นจำนวน 2-3 เปลาะ แล้วแต่ความยาวของต้นปอ จากนั้นนำไปแช่ลงในแหล่งน้ำธรรมชาติ การแช่ควรวางมัดปอลงในน้ำตามแนวราบเป็นแถวซ้อนกัน ในชั้นแรกวางให้โคนไปทางเดียวกัน ชั้นต่อไปจึงวางยอดสลับกับโคน การซ้อนแถวปอ มักซ้อนกันไม่เกิน 3 ชั้น แล้วจมต้นปอ ด้วยหินหรือดิน ให้ต้นปอจมอยู่ใต้น้ำไม่น้อยกว่า 10 เซนติเมตร ถ้าแช่ปอในแหล่งน้ำธรรมชาติ การเน่าเปื่อยที่เหมาะสมกับการฟอก ใช้เวลาประมาณ 2-3 อาทิตย์ ทั้งนี้ขึ้นกับอุณหภูมิของน้ำ ถ้าอากาศเย็นจะต้องใช้เวลาเพิ่มขึ้น จากนั้น นำขึ้นมาลอก เมื่อลอกปอออกจากแกนแล้วนำไปฟอก คือ แช่น้ำ 3-4 วัน หรือล้างน้ำ โดยฟาดเส้นใยกับน้ำเพื่อทำให้เส้นใยสะอาด (ยิ่งขาวยิ่งได้ราคาดี) จากนั้นจึงนำเส้นใย ไปตากบนราวไม้ไผ่ประมาณ 1-2 วัน ก่อนจะม้วนเก็บแล้วนำมามัดรวมกันเป็น “โค่นปอ” แล้วนำไปขายต่อไป
โค่นปอ (ความหมายในคลิป) ที่มา : http://kanchanapisek.or.th/kp6/pictures17/s17-184-1.jpg
ทั้งนี้เส้นใยที่ได้จากวิธีนี้อาจมีคุณภาพไม่ดีนัก หากเกษตรกรจมต้นปอด้วยก้อนดินหรือจมต้นปอจนใกล้โคลน เพราะจะทำให้เส้นใยที่ได้มีสีคล้ำ รวมทั้งทำให้แหล่งน้ำที่แช่ปอตื้นเขินและเน่าเสียได้
ปัจจุบัน การปลูกปอในชนบทมีจำนวนลดลง บางส่วนหันไปปลูกยางพารา หรือปลูกอ้อยทดแทน รวมถึงความต้องการในท้องตลาดน่าจะมีจำนวนลดลง (หาสถานที่รับซื้อปอยากขึ้น) แต่กลับพบว่า ไม้ลำปอ กลับสามารถขายได้เงินมากกว่าเส้นใยปอ เพราะมีความต้องการใช้เป็นเชื้อเพลิงในการก่อไฟประกอบอาหารมากขึ้น เช่น ปอ 10 ลำ เมื่อนำมาตัดเป็นท่อนความยาวประมาณ 2 คืบ สามารถขายได้ประมาณ 5 บาท เป็นต้น
ชมคลิป สาธิตการลอกปอ
