พระพุทธโคดมมุนีนี้ เป็นพระพุทธรูปปูนปั้น ลงรักปิดทอง ขนาดหน้าตักกว้าง 1.50 เมตร สูง 2.50 เมตร ชาวบ้านทั่วไปเรียกว่า “พระเจ้าใหญ่วัดเหนือ” หรือหลวงพ่อใหญ่วิหาร มีลักษณะเป็นศิลปะแบบล้านช้าง ถือได้ว่าเป็นพระพุทธรูปที่เก่าแก่และมีความศักดิ์สิทธิ์แห่งหนึ่งของจังหวัดสุรินทร์
ผู้เฒ่าผู้แก่เล่าสืบต่อ ๆ กันมาว่า พระพุทธโคดมมุนี สร้างขึ้นประมาณปี พ.ศ. 2339 โดยช่างชาวเวียดนาม(ญวน) บางกลุ่มเล่าให้ฟังว่า พระพุทธโคดมมุนี นำมาจากประเทศลาว ซึ่งสมัยหนึ่งมีคนไทยอพยพไปอยู่นครจำปาสัก ตั้งหมู่บ้านขึ้นแห่งหนึ่ง แล้วสร้างวัด สร้างพระพุทธรูปขึ้นเป็นวัดประจำหมู่บ้าน สมัยนั้นนครจำปาสักเป็นเมืองหนึ่งของประเทศไทย เมื่อไทยเสียดินแดนส่วนนี้ให้กับฝรั่งเศส คนไทยจึงอพยพกลับสู่มาตุภูมิ และนำพระพุทธโคดมมุนีกลับมาด้วย
สิ่งที่นำมาพร้อมกับพระพุทธโคดมมุนี มีกลองเพล โปง(ภาษาถิ่นเรียกปุ่ง) โดยนำลงแพมาตาม ลำน้ำโขง ลำน้ำชี ลำน้ำมูลตามลำดับ มาขึ้นที่ท่ามูลบ้านดงเปลือย แล้วนำล้อไปรับมาประดิษฐานไว้ในวิหารจนถึงปัจจุบัน
ความเชื่อและความศักดิ์สิทธิ์ของพระเจ้าใหญ่วัดเหนือ [ที่ชาวบ้านเล่าสืบต่อๆ กันมา] มีดังนี้
ชาวคุ้มวัดเหนือ หมู่ที่ 2 และหมู่ที่ 16 (สมัยก่อนเป็นที่ตั้งของเมืองรัตนบุรี เรียกว่าบ้านหวายหรือบ้านบุ่งหวาย) ตำบลรัตนบุรี อำเภอรัตนบุรี จังหวัดสุรินทร์ มีความเคารพศรัทธาในพระพุทธโคดมมุนีมาก เพราะเป็นพระคู่บ้านคู่เมืองของชาวอำเภอรัตนบุรีและชาวจังหวัดสุรินทร์มาช้านาน โดยมีความเชื่อว่า หากผู้เข้าไปกราบไหว้ปิดทองอธิษฐานขอพรจากท่าน ว่ากันว่าจะสำเร็จสมปรารถนาเป็นส่วนมาก (ชาวบ้านเรียกว่าปิดทองขอพรพระเจ้าใหญ่วัดเหนือ)
เมื่อถึงเทศกาลต่าง ๆ เช่น วันขึ้นปีใหม่ วันมาฆบูชา วันสงกรานต์ วันวิสาขบูชา วันอาสาฬหบูชา วันเข้าพรรษา วันออกพรรษา เป็นต้น จะมีพุทธศาสนิกชนทั่วทุกสารทิศมานมัสการปิดทองขอพรจากพระพุทธโคดมมุนีเป็นจำนวนมาก หรือผู้ที่จะเข้าไปเรียนในสถานศึกษาต่าง ๆ เข้าทำงานในหน่วยงานต่าง ๆ หรือจะทำมาค้าขายให้การค้าเจริญรุ่งเรือง ก็จะมาปิดทองขอพรจากท่าน แม้แต่ผู้ที่แต่งงานแล้วไม่มีบุตร ก็จะมาปิดทองเพื่อขอบุตร(เรียกตามภาษาชาวบ้านว่า ไปบนพระเจ้าใหญ่วัดเหนือ) ตามคำบอกเล่าของผู้มาปิดทองขอพรอธิษฐานส่วนมากจะมีความสำเร็จเป็นอย่างดี
ขอขอบพระคุณข้อมูลจาก : [ศูนย์ข้อมูลกลางทางวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรม] : http://www.m-culture.in.th
ภาพประกอบจาก : http://m-culture.in.th/media/big/247174
