ปู่ม่านย่าม่าน หรือ หนุ่มกระซิบ เป็นภาพจิตรกรรมฝาผนังภายในวัดภูมินทร์ จังหวัดน่าน ผลงานอันเลื่องชื่อของหนานบัวผัน จิตรกรพื้นถิ่น เชื้อสายไทลื้อ ผู้วาดภาพและตั้งชื่อภาพดังกล่าวด้วยการกำกับชื่อด้านบนของภาพว่า “ปู่ม่านย่าม่าน” ภาพนี้ถูกวาดขึ้น ในช่วงปี พ.ศ. 2410-2417 ระหว่างการบูรณะซ่อมแซมวัดภูมินทร์ในสมัย “เจ้าอนันตฤทธิวรเดช” ผู้ครองเมืองน่าน ซึ่งตรงกับปลายรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
ภาพปู่ม่านย่าม่าน ได้รับการยอมรับว่าเป็นผลงานที่ปราณีตและเป็นภาพที่โดดเด่นประจำวัดภูมินทร์ และมีชื่อเสียงว่าเป็นภาพ “กระซิบรักบันลือโลก” และกลายเป็นเสมือนสัญลักษณ์ของเมืองน่านที่ไปปรากฏอยู่ในสินค้าจำนวนมาก เรียกได้ว่า ถ้ามาที่น่าน จะเห็นภาพ หนุ่มกระซิบรัก แทบทุกมุมเมือง
ปู่ม่าน ย่าม่าน เป็นใคร : คำว่า ม่าน ก็คือ พม่า ส่วนคำว่า “ปู่” ไม่ได้หมายถึง “พ่อของพ่อ” ในภาษาไทยกลาง แต่หมายถึง คำเรียก ชาย (พม่า) ที่พ้นวัยเด็กไปแล้ว ทำนองเดียวกัน คำว่า “ย่า” (ที่จริงออกเสียงว่า ง่า) ไม่ได้หมายถึง “แม่ของพ่อ” ในภาษาไทยกลาง แต่หมายถึง คำเรียก หญิง (พม่า) ที่พ้นวัยเด็กไปแล้ว ดังนั้น ภาพ “ปู่ม่านย่าม่าน” ก็คือ ภาพ “หญิงชายชาวพม่า” ที่กำลังกระซิบสนทนากัน นั่นเอง
โดยสันนิษฐานว่า ปู่ม่านย่าม่าน น่าจะเป็นสามีภรรยากัน และการเกาะไหล่กันเป็นธรรมชาติของผู้ชายผู้หญิงที่เป็นสามีภรรยากัน เพราะในอดีต หนุ่มสาว จะถูกเนื้อต้องตัวไม่ได้
ทั้งนี้ ได้มีการแต่งคำบรรยายภาพดังกล่าวเป็นภาษาถิ่นพายัพอันสละสลวย ซึ่งรจนาและแปลโดยสมเจตน์ วิมลเกษม ความว่า
|
แปลภาษาไทย :
|
ชมคลิป มัคคุเทศก์น้อย เมืองน่าน บรรยายประวัติและฟังคำบรรยายภาพ ปู่ม่านย่าม่าน [รอติดตั้ง]
ชมคลิป นำชมวัดภูมินทร์ และจิตรกรรมฝาผนังวัดภูมินทร์ [รอติดตั้ง]
